A Serious Man (2009)

Το 1967, στα προάστεια των δίδυμων πόλεων της Minnesota, οικογενειάρχης καθηγητής φυσικής αρχίζει να νιώθει τον ουρανό να του πέφτει στο κεφάλι.Στη μετά Cormac McCarthy εποχή τους, οι αδερφοί Coen έχουν περάσει από τον παιχνιδιάρικο μηδενισμό στον θανατερό, και στον Serious Man (2009) τους μπορείς να πεις ότι επεκτείνουν με τον ίδιο τρόπο αρκετά από τα βιαστικά θέματα του Barton Fink (1991), με προφανέστερο το ιουδαϊκό του κεντρικού χαρακτήρα που τώρα πνίγεται στο "πηγάδι της παράδοσης" της θρησκείας του, και πιο υπόγειο αλλά διαπεραστικό το τι είναι τρόμος για ευφυείς ανθρώπους, θέμα που περνάει στην επιφάνεια μόνο στον τόνο της εισαγωγικής και άσχετης με τη συνέχεια ιστορίας.

Όπως υπονοεί ο τίτλος του που μπορείς να τον δεις εκ των υστέρων και σα μετάφραση της εβραϊκής περιγραφής του Ιώβ στη Παλαιά Διαθήκη, η βασική αφήγηση του φιλμ κοπανάει με δοκιμασίες έναν έντιμο και σεμνό μεσοαστό, μέχρι αυτός να αρχίσει να ψάχνει επαγγελματική βοήθεια και σε ραβίνους πέρα από γιατρούς και δικηγόρους, ωθούμενος όχι από θρησκοληψία αλλά από την αρχή της δράσης-αντίδρασης, των πράξεων και των συνεπειών τους. Ο Σοβαρός Άνθρωπος είναι και η πρώτη ταινία των Coen μετά το σάρωμα των βραβείων από το No Country for Old Men (2007) αφού το Burn After Reading (2008) είχε μπει ήδη σε παραγωγή, και αναμενόμενα μη αναμενόμενα αποτελεί και το μετα-σχόλιό τους στο είδος της προσωπικής ταινίας που αναμένονταν να κάνουν, βάζοντας τα αυτοβιογραφικά στοιχεία κυριολεκτικά σε δεύτερο ρόλο (αυτόν του γιου της οικογένειας που περνάει τη τελετή υπευθυνότητας της συναγωγής) και τους δημιουργούς σε ρόλο θεού που σπάει πλάκα κατεβάζοντας σαρδόνια βασανιστήρια για τον πρωταγωνιστή, όπως τονίζουν οι σημειώσεις της παραγωγής. Το βιωματικό στοιχείο σε συνδυασμό με τη χρησιμοποίηση ντόπιων ηθοποιών βοηθάει παρολαυτά τους Coen να γεμίσουν τη κοινότητά τους με χαρακτήρες που κάνουν ακόμα και αρκετούς από τους δικούς τους προηγούμενους να μοιάζουν αλαφρές καρικατούρες, και η επίδραση είναι αδιόρατη αλλά από απωθητική μέχρι μαστιγωτική για όσους υποσυνείδητα αναγνωρίζουν τις στροφές και τις ροπές της ηθικής και της νοημοσύνης τους σε ρόλο μαρτυρίου για σοβαρούς ανθρώπους, κρίνοντας από τις αντιδράσεις μερίδας των κριτικών. Ανεξάρτητα από το αν επιχειρεί εκδίκηση για λογαριασμό της νοημοσύνης, το φιλμ σαφέστατα, με τη γάτα του Schrödinger στον πίνακα στο ξεκίνημα, προσπαθεί να γίνει διαβολικός μηχανισμός γελοιοποίησης της παραδοξότητας του σύμπαντος, και λειτουργεί έτσι τελικά πικρά καθαρτικά, με τη λύτρωση να είναι φυσικά αδύνατη.

Στα τεχνικά, η Mary Zophres επιμελείται τα κουστούμια για ένατη φορά και ο Roger Deakins διευθύνει τη φωτογραφία για δέκατη, σαν απλή ένδειξη ότι κάθε ταινία των Coen είναι πια το καλύτερο χριστουγεννιάτικο δώρο για τους ανθρώπους του κινηματογράφου, αλλά πιο ξεχωριστά, με τη συνεργασία για δωδέκατη του Carter Burwell, τα αδέρφια κάνουν επίδειξη μαεστρίας στη χρήση ήχων, μουσικής και κομματιών, ακόμα και στον Paul Thomas Anderson. Κάπου ανάμεσα σε Joaquin Phoenix και Woody Allen, και με μεγάλη θητεία στο Broadway, ο Michael Stuhlbarg ήταν αρκετά τυχερός όχι μόνο να αναλάβει έναν από τους πιο αγέλαστους καλογραμμένους ρόλους της προηγούμενης δεκαετίας αλλά και να συμμετάσχει σε όνειρο με τη συμπαντική συνωμοσία που ακούει στο όνομα Amy Landecker.