Tinker Tailor Soldier Spy (2011)

Το 1973, ο επικεφαλής της SIS στέλνει πρακτορά του στη Βουδαπέστη για αλίευση σημαντικών πληροφοριών από Ούγγρο στρατηγό. Η αποστολή αποτυγχάνει, διεθνές επεισόδιο δημιουργείται, η ηγεσία αναδιαρθρώνεται, αλλά η υπόθεση αρνείται να κλείσει, σα βαθιά πληγή. Πάγια για το έργο του John le Carré, το ξεδίπλωμα στη πιο περίφημη κατασκοπική νουβέλα του, το Tinker, Tailor, Soldier, Spy, ξεκίναγε in media res, και το σενάριο της κινηματογραφικής μεταφοράς της, με τη συνεργασία του ίδιου και τη καθοδήγηση του Tomas Alfredson, σεβάστηκε αυτή την αφηγηματική φόρμα, διακρίνοντας κομμάτια ενός παζλ, και αναδιοργανώνοντάς τα ώστε να αποκτήσουνε κινηματογραφική προσωπικότητα και να εξυπηρετούν την οικονομία του δράματος. Η αφήγηση επικεντρώνεται στη συγκέντρωση πληροφοριών και στην αέναη επανεξέτασή τους, επιτρέποντας τόσο στους χαρακτήρες να αναδυθούν σταδιακά όσο και στο χαρακτήρα της δουλειάς τους --αυτή ακριβώς τη συγκέντρωση και την επανεξέταση πληροφοριών-- να αναφανεί. Και από εκεί παραλαμβάνει αποκλειστικά πλέον ο Alfredson, αφαιρώντας με τη σκηνοθεσία του χειρουργικά και τα τελευταία επίπεδα πλεονασμών και γκλαμουριάς, και προσθέτοντας επίπεδα ελλειπτικότητας και αποσπασματικότητας που κάνουνε το Inception (2010) και το Memento (2000) να μοιάζουνε με επεισόδια του Μπομπ Σφουγγαράκη. Χαρακτηριστικότερα, και κόντρα ακόμα και στο γραπτό της Bridget O'Connor και του Peter Straughan, περνάει κάπου ένα εικοσάλεπτο προτού ο George Smiley του Gary Oldman ψελλίσει λέξη στη ταινία, ενώ ο Tom Hardy σαν Ricki Tarr, σαν ο πράκτορας από τις πληροφορίες του οποίου αρχίζει όλη η έρευνα για τυφλοπόντικα στη καρδιά της MI6 που απασχολεί την ιστορία, αυτός χρειάζεται το διπλάσιο και βάλε χρόνο για να εμφανιστεί σα σκιά στην οποία ο Smiley απευθύνεται όσο ξεκαθαρίζουνε τα ίχνη της στο κάδρο. Ο Alfredson δε σε προσκαλεί απλά, σε προκαλεί να αναγνωρίσεις τη δημιουργική δεξιοτεχνία, διαγράφει κυβιστικά μια περίοδο σκυθρωπά ατμοσφαιρική, όπου οι εξωτερικές σκηνές φωτίζονται όσο οι εσωτερικές και μόνο αυτές στην αίθουσα των συνεδριάσεων των ανώτατων στελεχών της βρετανικής αντικατασκοπείας φωτίζονται σουρεαλιστικά κοκκινόχρυσες για να αντικατοπτρίζουνε τις σπίθες και τη παραδοξότητα της τριβής υπέρτατων προσωπικών φιλοδοξιών και ηθικών επιλογών, όπου το παρελθόν διαχέεται στο παρόν και ξανά πίσω με τον απόηχο των διαλόγων κάθε φορά να εντείνει το διφορούμενο των περασμάτων και τις ανακολουθίες να σου παραλύουνε την αίσθηση του χρονικού βάθους, όπου η εμβέλεια του φακού και το επιλεκτικό της εστίασης κατασκοπεύουνε τους κατασκόπους πριν ακόμα τους γνωρίσεις, όπου κάθε φορτωμένο με σημειολογία κάδρο αποκτάει ιστορικές ως ειρωνικές επιπλέον διαστάσεις στη συνέχεια, όπου όλα τα αλληλοδιαπεράσματα αμφίσημων κομματιών πληροφοριών συνθέτουνε σχολαστικά την "εικόνα" που σχηματίζει ο Smiley, την επίλυση της υπόθεσης, αλλά πάντα προσπαθείς να κοιτάξεις πίσω από το πλάνο για να βρεις και τι έχει στο μυαλό του.

Ο Alfredson μάζεψε, όχι και τόσο εύκολα στη διάρκεια της παραγωγής, και ένα καστ από αυτά που λες χαριποτερικά για να τονίσεις την ευρύτητα και τη καταξίωση του ταλέντου τους, και σε αυτό κατόρθωσε να μεταδώσει την.. εξωφρενική αλλεργία του στην έμφαση, ο Smiley προσωποποίησε τον αντι-Bond στη γενικότερη απομυθοποίηση του κατασκοπικού προτύπου στο έργο του Le Carré, αλλά ο Alfredson ξεκινάει από τον Oldman για να απομυθοποιήσει κάθε κινηματογραφικό ίματζ θα έλεγες, οι πρωταγωνιστές του ξενίζουνε τόσο τον μέσο θεατή όσο και τις σύγχρονες γενιές η επιμονή του στις αναλογικές συσκευές, τους άστιλπνους χώρους, τα μονότονα ρούχα, και τις ανέμελες μύγες. Χαρακτηριστική στο έργο του Le Carré μπορείς να πεις και την Tolkien-ικής πολυπλοκότητας απλότητα που κατέληξε να χρίζει μισά αριστουργήματα όσες κινηματογραφικές μεταφορές μυθιστορημάτων του καταφέρνανε απλά να μη καταλήξουνε σε αβυσσαλέα ασυναρτησία, αυτή έκανε θρύλο την 7 επεισοδίων σειρά του BBC που άφηνε χώρο στον Alec Guinness --στον πιο εικονικό ρόλο μιας καριέρας γεμάτης από τέτοιους-- να ζεστάνει τις πατούσες του στο τζάκι, και αυτή τη σεβάστηκε μέχρι κεραίας τελικά ο Alfredson, εκπληκτικά και έξοχα αφήνει διαστήματα στα γεγονότα όχι μόνο να καταλήξουνε αλλά και να αφομοιωθούνε στην αφήγησή του, με μικρούς νεωτερισμούς ανεπαίσθητες αντιστίξεις και περιεκτικές βινιέτες καταπιάνεται με τις περισσότερες μικρές ιστορίες σαν αυτή του Tarr, αντί να τις προσπεράσει με παραφουσκωμένο exposition, εκθέτει στη τελική σαν ερασιτεχνικά φιλμάκια μικρού μήκους τη μεγάλη πλειοψηφία της παραγωγής ενός κινηματογραφικού αιώνα που ήδη αντιμετωπίζει σαν ευνόητα προαπαιτούμενα τις συμβάσεις του προηγούμενου. Πιο ατακαδόρικα και συμπερασματικά, αντιμέτωπο με απαράμιλλους θρύλους, τη νουβέλα στην οποία βασίστηκε, την έκτασή της, τον ήρωά της, την τηλεοπτική μεταφορά της, και τον πρωταγωνιστή της, το πρώτο έργο του Alfredson μετά το Låt den Rätte Komma In (2008), εμπεριέχει περισσότερο τρελό θράσος και από το να κατεβάζεις την Ελλάδα στη Πορτογαλία για να πάρει το Euro, αλλά από τις πρώτες σκηνές πανηγυρίζεις σα τον Χελάκη στο γκολ του Χαριστέα στον τελικό, δε περιγράφεις άλλο.