Black Swan (2010)

Μπαλαρίνα γίνεται Κύκνος για να χορέψει στη Λίμνη.Κάθε τόσο, έρχεται μια ταινία που διαλύει ό,τι προσδοκία έχεις στο κεφάλι σου, όχι μόνο γι’ αυτό που θα δεις, αλλά και για το ό,τι έχεις μάθει να βλέπεις στο σινεμά γενικότερα. Μια ταινία που ξεπερνάει το θέμα της, αποδομώντας κι ανασυνθέτοντας τις δυνατότητες του μέσου, για να σου τις σερβίρει καινούριες και συναρπαστικές, σαν να τις αντικρίζεις για πρώτη φορά. Να σε κάνει, με λίγα λόγια, να χαίρεσαι που είσαι ζωντανός και βλέπεις σινεμά. Κι όπως και πριν λίγο καιρό είχαμε την ευτυχία να έχουμε δυο τέτοιες ταινίες στην ίδια χρονιά, με το No Country for Old Men (2007) και το There Will Be Blood (2007), φέτος την έχουμε ξανά, και μάλιστα από δυο δημιουργούς που συνειδητά και τακτικά σπρώχνουν την έννοια του αμερικάνικου σινεμά για να πάνε τις φιλοδοξίες του μερικά βήματα μπροστά. Η μία, ήταν το Inception (2010) του Christopher Nolan. Η άλλη, είναι ετούτο εδώ το επίτευγμα του Aronofsky.

Παίρνοντας τις εικονοκλαστικές τεχνικές του Pi (1998) και την εικαστική εκρηκτικότητα του The Fountain (2006) για να τις ραφινάρει και να τις ταιριάξει στη θεματική του The Wrestler (2008) και την ανησυχία όλης του της φιλμογραφίας για το τι βρίσκεται πέρα απ’ τα όρια της μονομανίας, ο Aronofsky συναντά τον ψυχολογικό τρόμο του πρώιμου Polanski και τις Cronenberg-ιανές σωματικές του συνέπειες, σε μια οπερετική εξτραβαγκάντσα που θα ζήλευε κι ο Argento, όμως την ίδια ώρα, η δουλειά του δεν ταιριάζει σε κανέναν απ’ αυτούς, γιατί είναι αφοπλιστικά δικιά του. Με βάση του ένα βαρετό μελόδραμα και σεναριακά του όπλα τις ατάκες παρωδίας, τους χάρτινους περιφερειακούς χαρακτήρες και την τάση για τρίψιμο στη μούρη των συμβολισμών της ιστορίας του, ο Aronofsky καταφέρνει αυτό που ωθεί την ηρωίδα του στον πάτο της ψύχωσης: την υπέρβαση. Και τι υπέρβαση!

Επαναφέροντας τον Matthew Libatique πίσω απ’ τους φακούς του, αλλά κλέβοντάς του τους διακόπτες υπερφωτισμού για να τον αναγκάσει να συνθέσει μερικά απ’ τα πιο στοιχειωτικά σκοτεινά πλάνα της καριέρας τους μαζί, ο Aronofsky ξεκινά να φιλμάρει ένα ιλουστρασιόν δράμα απομυθοποίησης της φινέτσας του μπαλέτου, κι η προσήλωσή του στις σωματικές απαιτήσεις μιας μορφής ψυχαγωγίας τόσο επώδυνης όσο κι αυτή του Παλαιστή, πριν το καταλάβεις μετατρέπεται σε μεταφυσικό θρίλερ μυστηρίου, που μοιράζει την έντασή του ανάμεσα στα παιχνιδίσματα του μοντάζ του Andrew Weisblaum, και τα παντρέματα των ήχων του μιξάζ με τις αναποδογυριστές φούγκες του Clint Mansell. Κι όταν αρχίζει να σε ξανάβει με art-house αισθησιασμό, σου αποκαλύπτει τον ψυχολογικό τρόμο που ψυλλιαζόσουνα, αλλά σου έκρυβε με το φράγμα της παραμορφωμένης οπτικής της διαταραγμένης ηρωίδας του. Την οποία σπρώχνει μεθοδικά και σχεδόν σαδιστικά, απ’ την αδιαμαρτύρητη αφοσίωση στην τέχνη της, στο ψυχικό και σωματικό μπουρλότο που της επιφυλάσσει η μοναδική αγάπη που γνώρισε ποτέ: η δουλειά της.

Δεν χωράει αμφιβολία ότι ο Μαύρος Κύκνος είναι μια επίδειξη σκηνοθετικής και στιλιστικής βιρτουοζιτέ του δημιουργού του, ένα δείγμα αισθητικής πληρότητας κι ορμής που αφήνει χαρακιές. Όμως εξίσου αναμφίβολα, δεν θα μπορούσε να είναι τίποτε απ’ όλα αυτά, χωρίς τις ερμηνείες που εκτός από πνοή, του χαρίζουν και άγκυρες να γειωθεί. O Aronofsky έχει αποδείξει ότι είναι σκηνοθέτης σπουδαίων ερμηνευτικών στιγμών, και το αν τις κερδίζει, ή απλά τις εντοπίζει στις δυνατότητες των ηθοποιών του, είναι αδιάφορο, όταν μπορεί με τέτοιο τρόπο να τις απαθανατίζει. Η Natalie Portman επιστρέφει στη μεστότητα που δεν έχει επιδείξει απ’ την εποχή της ενήλικης έκρηξής της στο Closer (2004). Καταβυθίζεται στον τσακισμένο νου και ψυχισμό της ηρωίδας της και εντοπίζει σε έναν ρόλο σωματικά και ψυχολογικά απαιτητικό, την εύθραυστη φύση της παγωμένης της παιδικότητας, κι αφήνει την αθωότητα να θολώσει το μέγεθος της αποφασιστικότητάς της, για να ενσαρκώσει στην δραματοποιημένη τους υπερβολή, τα ψέμματα που λέμε στον εαυτό μας για να τον πείσουμε για τις κάλπικες διεξόδους. Γύρω της ο Vincent Cassel κι η Barbara Hershey παίζουν με παγωμένες εκφράσεις τους διακοσμητικούς ρόλους των αδιαπραγμάτευτων επιταγών. Απέναντί της όμως, η Mila Kunis, σε μια ερμηνεία πραγματικά υποστηρικτική, παρουσιάζει τρεις - τέσσερις διαφορετικές ενσαρκώσεις του ίδιου χαρακτήρα, που πυροδοτεί και θεριεύει τη φλόγα που θα καψαλίσει τα λευκά φτερά του κύκνου της Portman, για να αναδειχθεί η φρικαλεότητα του μοναδικού πράγματος για το οποίο αξίζει να ζει και να πεθάνει μαζί. Η τελειότητα.